YANGI TUG‘ILGAN CHAQALOQLARDA NEKROTIK ENTEROKOLIT HAQIDA ZAMONAVIY TUSHUNCHALAR

TO'LIQ MATN:

Abstrakt

Dolzarbligi. Nekrotik enterokolit (NEK) erta tug‘ilgan chaqaloqlarda kasallanish va o‘limning eng jiddiy sabablaridan biri bo‘lib qolmoqda. Neonatologiyada yutuqlarga qaramay, NEK chastotasi 1% dan 7% gacha, o‘lim darajasi 20-30% gacha, jarrohlik amaliyotida 40-60% gacha ko‘tariladi. Tana vazni juda kam  bo‘lgan (<1500 g) erta tug‘ilgan chaqaloqlar NEK ga  ko‘proq moyil bo‘lib, maxsus klinik monitoringni talab qiladi. Tadqiqotning maqsadi NEK xavf omillari, patogenezi va diagnostikasi haqidagi zamonaviy tushunchalarni umumlashtirish va konservativ va operativ davolash usullarining samaradorligini baholash. Materiallar va tadqiqot usullari. So‘nggi 15-20 yil ichida etakchi tibbiy jurnallarda chop etilgan 40 ta asar tahlil qilindi. Asosiy e’tibor NEK epidemiologiyasi, mikrobiomaning roli, ichak ishemiyasi va yallig‘lanish jarayonlari va jarrohlik taktikasiga yondashuvlarga qaratilgan. Tadqiqot natijalari. Erta tug‘ilish ichak harakatining zaiflashishiga, shilliq qavatning to‘siq funktsiyalarining buzilishiga va NEK rivojlanishiga hissa qo‘shadigan disbiyozga olib kelishi aniqlandi. Rentgenografiya va ultratovush tekshiruvi dastlabki bosqichlarda xarakterli o‘zgarishlarni, shu jumladan pnevmatoz va teshilishni aniqlashga imkon beradi. Konservativ terapiya enteral ovqatlanishni vaqtincha to‘xtatish, infuzion yordam va antibiotik terapiyasini o‘z ichiga oladi. Teshilish bilan og‘ir shakllarda nekrotik joylarni rezektsiya qilish va stoma qoplamasi ko‘rsatiladi. Xulosalar. NEK diagnostika, davolash va oldini olish, shu jumladan emizish va probiyotik strategiyalardan foydalanish bo‘yicha keng qamrovli yondashuvni talab qiladi. Genetik moyillikni yanada o‘rganish va bashorat qilish usullarini optimallashtirish asoratlar xavfini kamaytirishi va erta tug‘ilgan chaqaloqlarning omon qolish darajasini oshirishi mumkin.

Mualliflar haqida

Adabiyotlar ro'yxati

Neu J, Walker WA. Necrotizing enterocolitis. N Engl J Med. 2011;364(3):255-64.

Fitzgibbons SC, Ching Y, Yu D, et al. Mortality of necrotizing enterocolitis expressed by birth weight categories. J Pediatr Surg. 2009;44(6):1072-5.

Rich BS, Dolgin SE. Necrotizing enterocolitis. Pediatr Rev. 2017;38(12):552-9.

Patel RM, Denning PW. Intestinal microbiota and its relationship with necrotizing enterocolitis. Pediatr Res. 2015;78(3):232-8.

Stoll BJ, Hansen NI, Bell EF, et al. Neonatal outcomes of extremely preterm infants from the NICHD Neonatal Research Network. Pediatrics. 2010;126(3):443-56.

Lin PW, Stoll BJ. Necrotising enterocolitis. Lancet. 2006;368(9543):1271-83.

Thompson AM, Bizzarro MJ. Necrotizing enterocolitis in newborns: pathogenesis, prevention and management. Drugs. 2008;68(9):1227-38.

Yee WH, Soraisham AS, Shah VS, et al. Incidence and timing of presentation of necrotizing enterocolitis in preterm infants. Pediatrics. 2012;129(2):e298-304.

Liu L, Oza S, Hogan D, et al. Global, regional, and national causes of under-5 mortality in 2000-15: an updated systematic analysis with implications for the Sustainable Development Goals. Lancet. 2016;388(10063):3027-35.

Liu L, Johnson HL, Cousens S, et al. Global, regional, and national causes of child mortality: an updated systematic analysis for 2010 with time trends since 2000. Lancet. 2012;379(9832):2151-61.

Treszl A, Tulassay T, Vasarhelyi B. Genetic basis for necrotizing enterocolitis – risk factors and their relations to genetic polymorphisms. Front Biosci. 2006;11:570-80.

Hackam DJ, Upperman JS, Grishin A, et al. Disordered enterocyte signaling and intestinal barrier dysfunction in the pathogenesis of necrotizing enterocolitis. Semin Pediatr Surg. 2005;14(1):49-57.

Neu J, Walker WA. Necrotizing enterocolitis: the search for a unifying pathogenic theory leading to prevention. Pediatr Clin North Am. 1996;43(2):409-32.

Leaphart CL, Cavallo J, Gribar SC, et al. Toll-like receptor 4 mediates necrotizing enterocolitis pathogenesis via a MyD88-dependent pathway. J Immunol. 2007;179(12):8545-52.

Warner BB, Deych E, Zhou Y, et al. Gut bacteria dysbiosis and necrotising enterocolitis in very low birthweight infants: a prospective case-control study. Lancet. 2016;387(10031):1928-36.

Quigley M, Embleton ND, McGuire W. Formula versus donor breast milk for feeding preterm or low birth weight infants. Cochrane Database Syst Rev. 2019;7:CD002971.

Saugstad OD. Oxidative stress in the newborn – a 30-year perspective. Biol Neonate. 2005;88(3):228-36.

Epelman M, Daneman A, Navarro OM, et al. Necrotizing enterocolitis: review of state-of-the-art imaging findings with pathologic correlation. Radiographics. 2007;27(2):285-305.

Yee WH, Soraisham AS, Shah VS, et al. Incidence and timing of presentation of necrotizing enterocolitis in preterm infants. Pediatrics. 2012;129(2):e298-304.

Rich BS, Dolgin SE. Necrotizing enterocolitis. Pediatr Rev. 2017;38(12):552-9.

Neu J, Walker WA. Necrotizing enterocolitis. N Engl J Med. 2011;364(3):255-64.

Lin PW, Stoll BJ. Necrotising enterocolitis. Lancet. 2006;368(9543):1271-83.

Bell MJ, Ternberg JL, Feigin RD, et al. Neonatal necrotizing enterocolitis: therapeutic decisions based upon clinical staging. Ann Surg. 1978;187(1):1-7.

Fitzgibbons SC, Ching Y, Yu D, et al. Mortality of necrotizing enterocolitis expressed by birth weight categories. J Pediatr Surg. 2009;44(6):1072-5.

Neu J, Walker WA. Necrotizing enterocolitis: the search for a unifying pathogenic theory leading to prevention. Pediatr Clin North Am. 1996;43(2):409-32.

Epelman M, Daneman A, Navarro OM, et al. Necrotizing enterocolitis: review of state-of-the-art imaging findings with pathologic correlation. Radiographics. 2007;27(2):285-305.

Tam AL, Camberos A, Applebaum H. Surgical decision making in necrotizing enterocolitis and focal intestinal perforation: predictive value of radiologic findings. J Pediatr Surg. 2002;37(12):1688-91.

Silva CT, Daneman A, Navarro OM, et al. Correlation of sonographic findings and outcome in necrotizing enterocolitis. Pediatr Radiol. 2007;37(3):274-82.

Faingold R, Daneman A, Tomlinson G, et al. Necrotizing enterocolitis: assessment of bowel viability with color Doppler US. Radiology. 2005;235(2):587-94.

Pourcyrous M, Korones SB, Yang W, et al. C-reactive protein in the diagnosis, management, and prognosis of neonatal necrotizing enterocolitis. Pediatrics. 2005;115(2):317-22.

Deshpande G, Rao S, Patole S, et al. Updated meta-analysis of probiotics for preventing necrotizing enterocolitis in preterm neonates. Pediatrics. 2010;125(5):921-30.

Gordon PV, Swanson JR, Attridge JT, et al. Emerging trends in acquired neonatal intestinal disease: is it time to abandon Bell’s criteria? J Perinatol. 2007;27(11):661-71.

Ng PC, Ma TPY, Lam HS. The use of biomarkers in the early diagnosis of necrotizing enterocolitis. Semin Fetal Neonatal Med. 2015;20(3):155-60.

Thompson AM, Bizzarro MJ. Necrotizing enterocolitis in newborns: pathogenesis, prevention and management. Drugs. 2008;68(9):1227-38.

Shah D, Sinn JK. Antibiotic regimens for the empirical treatment of newborn infants with necrotising enterocolitis. Cochrane Database Syst Rev. 2012;8:CD007448.

Terrin G, Scipione A, De Curtis M. Update on necrotizing enterocolitis: pathogenesis and preventive strategies. Minerva Pediatr. 2011;63(6):445-54.

Patel RM, Denning PW. Intestinal microbiota and its relationship with necrotizing enterocolitis. Pediatr Res. 2015;78(3):232-8.

Rees CM, Eaton S, Kiely EM, et al. Peritoneal drainage or laparotomy for neonatal bowel perforation? A randomized controlled trial. Ann Surg. 2008;248(1):44-51.

Moss RL, Dimmitt RA, Barnhart DC, et al. Laparotomy versus peritoneal drainage for necrotizing enterocolitis and perforation. N Engl J Med. 2006;354(21):2225-34.

Hintz SR, Kendrick DE, Stoll BJ, et al. Neurodevelopmental and growth outcomes of extremely low birth weight infants after necrotizing enterocolitis. Pediatrics. 2005;115(3):696-703.

How to Cite

1.
Nabieva D. YANGI TUG‘ILGAN CHAQALOQLARDA NEKROTIK ENTEROKOLIT HAQIDA ZAMONAVIY TUSHUNCHALAR. MSU [Internet]. 2025 Apr. 21 [cited 2025 Jun. 7];(2):177-81. Available from: https://fdoctors.uz/index.php/journal/article/view/168
Ko'rishlar soni: 12