BRONXIAL ASTMA BILAN KASALLANGAN BEMORLARDA β2-ADRENORESEPTOR GENI Gln27Glu POLIMORFIZMINING LIPID ALMASHINUVI XUSUSIYATLARI BILAN BOGʻLIQLIGI

Dolzarblik. β₂-adrenoretseptorlarning bronxodilatatsiya mexanizmlaridagi asosiy roli, shuningdek, metabolik jarayonlarni tartibga solishda ishtirok etishini hisobga olgan holda, β₂-adrenoretseptor genining genetik variantlarini o‘rganish bronxial astma patogenezini, ayniqsa dislipidemiya va semizlik kabi hamroh metabolik buzilishlar mavjud bo‘lgan hollarda, chuqur tushunish uchun alohida ahamiyat kasb etadi. Tadqiqot maqsadi. β₂-adrenoretseptor genining Gln27Glu polimorfizmi va bronxial astmali bemorlarda lipid almashinuvi xususiyatlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni aniqlash. Materiallar va usullar. Tadqiqotga 81 nafar bronxial astmali bemor jalb etildi. Diagnostika GINA mezonlariga muvofiq amalga oshirildi. Bemorlarning o‘rtacha yoshi 42,5 ± 1,41 yoshni, kasallik davomiyligi esa 10,1 ± 0,73 yilni tashkil etdi. Umumiy xolesterin, triglitseridlar, past zichlikdagi (PZLP) va yuqori zichlikdagi (YuZLP) lipoproteinlar darajasi, shuningdek, aterogenlik koeffitsienti o‘rganildi. β₂-adrenoretseptor genining Gln27Glu polimorfizmini genotiplash PCR usuli bilan amalga oshirildi. Tadqiqot natijalari. Eng yuqori umumiy xolesterin darajasi semizlikka ega Gln27Gln genotipli bemorlarda qayd etildi (6,44±0,17 mmol/l), Gln27Glu genotipli semizlikka ega bemorlarda esa bu ko‘rsatkich ancha past edi (5,69±0,16 mmol/l; p<0,01). PZLP darajasi ham semizlikka ega Gln27Gln genotipli bemorlarda maksimal bo‘lib (3,91 ± 0,13 mmol/l), Gln27Glu genotipiga ega bemorlarnikiga nisbatan yuqori edi (p<0,01). YuZLP darajalari barcha guruhlarda taxminan bir xil (1,19–1,51 mmol/l) bo‘lib, guruhlar va genotiplar o‘rtasida statistik jihatdan ahamiyatli farqlar kuzatilmadi (p>0,05). Aterogenlik koeffitsienti eng yuqori semizlik va Gln27Gln genotipiga ega bronxial astmali bemorlar guruhida qayd etildi - 4,45 ± 0,18. Shu guruhda Gln27Glu genotipiga ega bemorlarda aterogenlik koeffitsienti 3,29 ± 0,16 ni tashkil etdi, bu Gln27Gln genotipiga ega bemorlarnikidan sezilarli darajada past (p<0,001). Xulosa. Semizlik mavjud bo‘lgan holatlarda Gln27Gln genotipi lipid almashinuvi ko‘rsatkichlari — umumiy xolesterin, triglitseridlar, PZLP va aterogenlik koeffitsientining oshishi bilan bog‘liq. Ushbu o‘zgarishlar bu guruhdagi bemorlar uchun yuqori aterosklerotik xavfni ko‘rsatadi. Semizlik bilan birgalikda mavjud bo‘lgan Gln27Gln genotipi lipid almashinuvining buzilishi va yurak-qon tomir asoratlari rivojlanishi xavfining ortishi bilan tavsiflanadigan noxush prognozli ehtimoliy belgi sifatida ko‘rib chiqilishi mumkin.