MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA QAYTALANUVCHI OBSTRUKTIV BRONXITNING ZAMONAVIY KECHISHI VA VITAMIN D HOLATINING O‘RNI

Dolzarbligi. Qaytalanuvchi obstruktiv bronxit (QOB) — bu bronxlar shilliq va ostki shilliq qavatlarining takrorlanuvchi yallig‘lanish epizodlari bilan kechuvchi yallig‘lanish kasalligi bo‘lib, bronxial obstruksiya shish, gipersekresiya va silliq mushaklarning spazmi natijasida rivojlanadi. QOB maktabgacha yoshdagi bolalarda kasallanishning yetakchi sabablaridan biri bo‘lib qolmoqda. Maqsad. Maktabgacha yoshdagi bolalarda qaytalanuvchi obstruktiv bronxitning (QOBB) klinik xususiyatlarini o‘rganish va qon zardobidagi 25(OH)D darajasi bilan xurujlar chastotasi o‘rtasidagi bog‘liqlikni baholash. Materiallar va usullar. Tadqiqotga QOB tashxisi qo‘yilgan 50 nafar maktabgacha yoshdagi bola jalb etildi. Klinik, laborator va instrumental tekshiruvlar, shuningdek, vitamin D iste’moli va atrof-muhit omillari haqidagi ma’lumotlar to‘plandi. Natijalar. Tadqiqotda qaytalanuvchi obstruktiv sindromli 50 nafar bola ishtirok etdi. Qon zardobidagi vitamin D faolligi darajasiga qarab ishtirokchilar uch guruhga bo‘lindi: 1-guruh — vitamin D tanqisligi bo‘lgan bolalar (n = 15; 30,0%), 25(OH)D darajasi 17,6 ± 1,2 ng/ml; 2-guruh — vitamin D yetishmovchiligi bo‘lgan bolalar (n = 19; 44,0%), o‘rtacha daraja 24,6 ± 1,2 ng/ml; 3-guruh — vitamin D darajasi me’yorda bo‘lgan bolalar (n = 16; 32,0%), konsentratsiya 30,6 ± 1,2 ng/ml. Ishtirokchilarning o‘rtacha yoshi 4,2 ± 1,1 yoshni tashkil etdi (mediana — 4,0 yosh); 28 nafari (56%) o‘g‘il bolalar, 22 nafari (44%) esa qiz bolalar edi. Vitamin D darajasi past bo‘lgan bolalarda xurujlar tez-tez qayd etildi. 25(OH)D darajasi bilan yil davomida kuzatilgan epizodlar soni o‘rtasida statistik ahamiyatli teskari korrelyatsiya aniqlandi (r = –0,45, p < 0,01). 25(OH)D < 20 ng/ml bo‘lgan bolalarda o‘rtacha yillik xurujlar soni 5,2 ± 1,3 ta, 25(OH)D ≥ 30 ng/ml bo‘lganlarda esa 3,1 ± 1,1 ta edi (p = 0,002). Vitamin D tanqisligi maktabgacha yoshdagi bolalarda obstruktiv xurujlar xavfining oshganligini ko‘rsatuvchi marker bo‘lishi mumkin. Shuning uchun 25(OH)D darajasini aniqlash klinik amaliyotda tavsiya etiladi va zarur hollarda uni to‘ldirish bo‘yicha choralar ko‘rilishi lozim. Xulosa. Tadqiqotimiz natijalariga ko‘ra, qaytalanuvchi obstruktiv bronxit bilan og‘rigan maktabgacha yoshdagi bolalarda 25(OH)D darajasi past bo‘lganda xurujlar soni ortadi, kasallik og‘irroq kechadi va shifoxonaga yotqizilish ehtimoli yuqori bo‘ladi. Ushbu ma’lumotlar vitamin D yetishmovchiligi bolalarda nafas yo‘llari obstruktiv kasalliklarining qaytalanish patogenezida muhim rol o‘ynashi mumkinligini ko‘rsatadi. Ushbu gipotezani tasdiqlash uchun yirik prospektiv, randomizatsiyalangan tadqiqotlar talab etiladi. Amaliyotda esa og‘ir yoki qaytalanuvchi QOB kechuvchi bolalarda vitamin D darajasini baholash diagnostik va profilaktik algoritmga kiritilishi tavsiya etiladi.